خطربرق گرفتگی در تابلو برق
خطر برق گرفتگی در مواقعی پیش می آ یدکه پوشش سیمهای برق معیوب شده باشد ، اگر روکش سیمهای برق از بین رفته یا در آ ن شیارهایی ایجاد شود ، در موقع تماس با دست ممکن است سانحه ای بوجود آید و یا ممکن است پوشش سیمهای داخلی موتورها یا دستگاههای برقی ساییده یا سوخته شود و دراثرتماس بابدنه دستگاه مخاطراتی برای افراد ایجاد کند. این مورد بیشتر در موتورها یا دستگاههایی که قابلیت حرکت داشته وآ نها رابرای انجام کار ا زنقطه ای به نقطه دیگر حمل می کنندممکن است حادث گردد .اگر میزان شدت جریان عبوری از 0.025 آمپر بیشتر باشد ، در موقع عبور از بدن موجب مرگ می شود. مقاومتی که بدن شخص در مقابل عبور جریان برق بوجود می آ ید متفاوت است واز 500 تا 5000 اهم یا بیشتر می رسد . این اختلاف مقاومت بستگی به طبیعت شخص و وضع محیطی دارد که در آن قرار گرفته است . در شرایط نا مساعد و مواردی که تدابیر حفاظتی کامل اجرا نگردد، یک اختلاف پتانسیل کوچک مثلا 15 تا20 ولت نیز ممکن است برای شخص خطرناک باشد . البته عبورجریان نیزدرشدت برق گرفتگی و خطرات ناشی از آ ن دخالت دارد . اگر در دستگاههایی که با فشار ضعیف 24 ولت کار می کنند اتصال بدنه بوجود آ ید ، ممکن است به اشخاصی که مورد برق گرفتگی حساسیت واستعداد دارند آسیب برساند زیرا اگر مقاومت بدن شخص درحدود 1500 اهم باشد جریانی معادل 0.048 آمپر از بدن عبورکرده و چون میزان آ ن ازحد 0.025 آمپر بیشتر است باعث مرگ او خواهد شد . تامین حفاظت بوسیله اتصال دادن به زمین : طریقه دیگری که برای جلوگیری ازخطر برق گرفتگی موجود می باشد عبارت است از اتصال دادن بدنه به زمین . در مورد کلیه قطعات فلزی و دستگاههای الکتریکی که ممکن است دراثرخراب شدن روپوش سیم ووصل شدن به بدنه این قطعات تولید جریان خطرناک اتصالی کند با اجرای این عمل بدن شخص که با این دستگاهها معیوب تماس پیدا می کند درانشعاب جریان قرار می گیرد و مقدار شدت جریانی که به طورشنت از بدن عبور می کند جزیی ا زجریان خطرناک اصلی می باشد و اگر سیم اتصال به زمین به طور صحیح وبا مقاومت کم نصب شده با شد شدت جریانی که از بدن عبور میکند به میزان خطرناک 0.025 آ مپر خطرناک نمی رسد.
تامین حفاظت جان بوسیله ایزوله کردن افراد : یکی از راه های اساسی برای محفوظ نمودن کارگران عبارت است از ایزوله کردن آنها بوسیله دستکش ، لباس یا کفش های حفاظتی که از موارد عایق ساخته شده اند و شخص رادر مقابل ورود جریان از بدن محافظت می کنند ، کف محل کار را معمولا با موا د عایق مانند فرش لاستیکی مفروش کرده و یا از زیر پایی یا چهار پایه یا پایه های عایق می بایست استفاده کرد. دو یا چند جسم هادی یا دستگاههای الکتریکی که نزدیک به هم قرار گرفته باشند، ممکن است دراثرعواملی مانند اتصال به بدنه وامثال آن دارای اختلاف پتانسیلهای مختلف شوند و دست کارگران در آن واحد به هر دوی آنها اصابت کند که دراین صورت با وجود تجهیز افراد به کفش عایق ، جریان خطرناک از بدن کارگرعبور خواهد کرد. شدت جریان خطرناکی که ازبدن عبور می کند ، متناسب با اختلاف پتانسیل بین دودستگاه می باشد . دراین قبیل موارد می بایست این اجسام را بوسیله یک سیم هادی به یکدیگرمتصل کرد تا درچنین مواردی اختلاف پتانسیل بین آنها وجود نداشته باشد . حفاظت در مورد اتاق یا محفظه هایی نظیر تابلو برق که بدنه آ نها هم پتانسیل می باشند : اگر شخصی درداخل اتاق یا محفظه ای قرارگیرد که پتانسیل تمام نقاط آ ن باهم یکسان باشد تا در مدتی که در داخل اتاق باقی مانده ، خطری وی را تهدید نمیکند، اما به محض اینکه پای خودرا برای خروج از اتاق روی زمین گذاشت، تحت اثر اختلاف پتانسیل اتاق و زمین دچار خطر برق گرفتگی خواهد شد . تامین حفاظت بوسیله ایزوله کردن سیم ترانسفورماتور از زمین: برای اینکه میزان جریان موجود در یک سیم هادی که به منبع تولید برق متصل شده است از بدن شخص بگذرد، کافی است که مدار جریان آن بسته شود . مدار در این مورد فقط با متصل کردن سیم خنثی ترانسفورماتور می باشد این مساله در موردی تعیین می شود که کارخانه یا محل کار دارای یک ترانسفورماتور مخصوص به نام ترانسفورماتورایزولمان باشد . تغذیه کلیه دستگاهها مستقیماً بوسیله این ترانسفور ماتور میسر می گردد . حتی میتوان ترانسفورماتورهایی رابه اسم ترانسفورماتورایزولمان ، روی مدار تغذیه هریک از دستگاههای مورد نظر قرار دارد . متاسفانه دراین مورد اگر در محلی از شبکه اتصال به زمین ایجاد گردد، چون مدار مسدودی از راه زمین بوجود می آید خطر برق گرفتگی پیش خواهد آمد . برای جلوگیری از خطر باید مراقبتهای دقیق به عمل آورد که شبکه در طول خط کاملا عایق باشد و دستگاههای الکتریکی روی فوندامنتها ی عایق نصب شده باشد. اگر در پوشش عایق سیمهای الکتریکی ناقل جریان ایرادی مشاهده شد، باید بلافاصله اقدام به تعمیر یا تعویض آنها گردد. . در کارخانه های صنعتی جهت جلوگیری از خطرعبور جریان از بدن افراد در اثر ایجاد اتصالی بین فاز و بدنه دستگاههای برقی ، باید بوسیله سیمی با مقاومت کم ، بدنه دستگاه را به زمین اتصال داد . تامین حفاظت افراد بوسیله رله دیفرانسیل : رله دیفرانسیل روی موتورها و مصرف کننده ها نصب شده و روی اختلاف جریان خروجی دستگاه عمل کرده و در صورت ایجاد اتصال بدنه در دستگاه و فرار جریان خطا به زمین میزان جریان خروجی از دستگاه کمتر از جریان ورودی می شود جریان ورودی وخروجی در دو سیم پیچ که در دو جهت مخالف یکدیگر پیچیده شده می رود . در حالت عادی که اتصال بدنه بوجود نیامده باشد ، جریان هر دو سیم پیچ مساوی بوده و حوزه مغناطیسی ایجاد نمی شود. ولی دراثر ایجاد اختلاف بین دو جریانی که در این دو سیم پیچ می رود حوزه مغناطیسی ایجاد شده و هسته مغناطیسی باعث قطع مدار می گردد . زمان قطع مدار در حدود1/3 ثانیه بوده و به این طریق اتصال به بدنه را در این مدت کوتاه قطع می کند ودیگر خطر برق گرفتگی بوجود نخواهد آمد.
