نقش رله کنترل فازدرتابلو برق
لوازمی که در مقالات دیگر بررسی شد ، عمدتا وسایلی بودند که مدار را در مقابل جریان حفاظت می کردند ، اما حال می خواهیم به وسیله ای اشاره کنیم که مدار را در مقابل اختلالات ولتاژ محافظت نماید .
اختلالات ولتاژ ، یکی از عوامل مهم در سوختن و صدمه به تجهیزات الکتریکی است .
دو فاز شدن ، نوسان های بیش از حد و کم و زیاد شدن ولتاژ ، از مشکلاتی هستند که بسیار اتفاق می افتند. بنابراین وسایل ما باید در مقابل این اتفاقات ایمن باشند .
این وسیله که در تابلو برق ما نصب می گردد رله کنترل فاز می باشد که فقط برای مصرف کننده های سه فاز ، بخصوص الکترو موتورها مورد استفاده قرار میگیرد و شباهت زیادی به محافظ های وسایل الکترونیکی که در منازل استفاده می شود دارد.
وظایف رله کنترل فاز :
در صورت بروز هر یک از موارد زیر ، مدار فرمان را قطع میکند :
- 1-ولتاژ بالاتر از حد مجاز (over voltage )
- 2-ولتاژ پایین تر از حد مجاز ( under voltage )
- 3-قطع کردن یکی از فاز ها
- 4-جابجایی فازها
- 5-عدم تقارن فاز
شکل 1.1 رله کنترل فاز
مشخصات و نحوه اتصال رله کنترل فاز در تابلو
- دارای ترمینال هایL3، L2 ، L1 می باشند .برای اتصال در مدار کافیست از خط اصلی ، سه فاز بگیریم و به ترتیب به این ترمینال ها متصل کنیم .
توضیح اینکه سه فاز به کار رفته صرفا برای اندازه گیری ولتاژ می باشد و به عنوان مدار قدرت به شمار نمی آید .
- دارای سه ترمینال دیگر با شماره های 15،16،18 می باشد که به ترتیب ، کنتاکت های باز ، بسته و مشترک می باشد . حال ، باید برق مدار فرمان ( بسته به ولتاژ کنتاکتور ها ) را به کنتاکت شماره 15 متصل کرده و از کنتاکت شماره 18 ( باز ) طبق مدار فرمان با بوبین کنتاکتور ها سری کنیم .
- نکته مهم این است که کنتاکت باز کنترل فاز ، در هنگام اتصال به سه فاز و عدم وجود خطا ، بسته خواهد شد ( برای ایمنی بیشتر)
- از کنتاکت 16 ( بسته ) می توان برای آلارم استفاده کرد تا اپراتور را از ایجاد خطا در کنترل فاز آگاه نماید .
نکته : هنگامی که سه فاز کنترل فاز برقرار شد پس از چند ثانیه کنتاکت 18 بسته شده و کنتاکت 16 باز می شود که در این لحظه کنترل فاز عمل کرده و مدار را برای ادامه کار ، بسته نگه می دارد .
- برخی دارای نول و برخی فاقد نول هستند .
شکل 1-2
تنظیمات رله کنترل فاز :
- 1-On delay به منظور تنظیم تایم برای وصل مدار است . ( فاصله زمانی از وصل سه فاز تا تحریک کنتاکت های فرمان )
- 2-Off delayبرای تنظیم تایم از لحظه به وجود آمدن خطا تا قطع مدار تعبیه شده است .
- 3-< U برای تنظیم حد ولتاژ بالامثلا 420 ولت
- 4->U برای تنظیم حد ولتاژ پایین مثلا 360 ولت
- 5-Asym%برای تنظیم درصد عدم تقارن ولتاژ ( معمولا بین 10 الی 15 درصد )
نشانگر ها :
چراغ هایی برای اطلاع ما از کنترل وضعیت کنترل فاز وجود دارند ، مانند :
U : سبز رنگ ، به معنای وصل سه فاز یا وجود کنترل شبکه
R : سبز رنگ ، به معنای تحریک کنتاکت های فرمان یا وصل مدار فرمان یا اجازه ی راه اندازی
F یا Fault : قرمز رنگ ، به معنای خطای ولتاژ مانند بالا یا پایین بودن ولتاژ – عدم تقارن ولتاژ
P یا phase : قرمز رنگ ، به معنای قطع یکی از فاز ها یا جابجایی فاز